(نثر ادبی “خداشناسی”)
از نوشته های شهید مرتضی مطهری
شرح: “ساختمان عادی و طبیعی انسان” طوری می باشد که اشیایی را از راه مقایسه با نقطه مقابلشان میشناسد و اگر نقطه مقابل نباشد نمی تواند آنها را بشناسد ولو در کمال ظهور بوده باشند، مانند فنا و ابدیت، علم و جهل، قدرت و عجز، خیر وشر، حرکت و سکون، حدوث و قدم، نور و ظلمت. همانطوری که اشاره کردم این مطلب مربوط به ساختمان فهم و ادراک ما است، ما اینطور هستیم که معمولا تا نقطه مقابل چیزی را نبینیم از وجود آن چیز باخبر نمیشویم، نه مربوط به شی مورد شناسائی ما. در نتیجه اگر فرض کنیم همین نور حسی هیچگاه افول نمی داشت، هیچ حجابی و سدی هم مانع او نمیشد، درون یک خانه در بسته هم مثل بیرون روشن بود، روشنائی مطلق و یکنواخت همه عالم را فرا میگرفت، آنوقت اگر یک نفر پیدا میشد و میگفت همه عالم را نور فرا گرفته و شما هر چیز را که میبینید به وسیله او میبینید و اگر او نباشد، شما هیچ چیز را نمیبینید، البته برای ما که غرق در نور بودیم باور کردنش مشکل بود. مثل معروفی است که ماهیی که هیچوقت از آب بیرون نیامده بود و غیر آب چیزی ندیده بود، به این فکر افتاد که این قدر از آن تعریف میکنند و میگویند آب مایه حیات است، چیست و کجاست؟ چرا من او را نمیبینم؟ دنبال کسی میرفت که آب را به او نشان بدهد. تا اینکه روزی از آب بیرون افتاد و در تب و تاب قرار گرفت و آنوقت متوجه شد که آب چیست و چه اثری برای او داشته و زندگیش وابسته به آن بوده. یکی از شعرا این مثل را به نظم آورده:
