ضرب المثل “کلاهش پس معرکه است”

به همراه تفسیر ادبی و ریشه یابی

شرح: ضرب المثل “کلاهش پس معرکه است”، وقتی کسی در کاری شرکت کند و با وجود تلاش و فعالیت وضعش طوری باشد که احتمال موفقیت نرود، اصطلاحاً می گویند: کلاهش پس معرکه است.
در قدیم شعبده بازان، مارگیرها، پهلوانان و درویشان  در سر چهار راهها و معابر عمومی معرکه می گرفتند و هنر خود را به نمایش می گذاشتند. به صورتی که پهلوانان در وسط چهارراه و معبر عمومی سفره ای پهن می کرد، اطراف این سفره تا مسافت و عمق یک الی دو متر کاملاً باز بود و جزء حریم درویش معرکه گیر محسوب می شد که هنگام انجام برنامه در آن تردد و رفت و آمد می کرده است.
بیرون از این محوطه تماشاچیان مجاز بودند دایره وار بایستند و هنرنماییهای معرکه گیر را تماشا کنند. چنانچه بر تعداد تماشاچیان افزوده می شد درویش معرکه گیر دوایر صفوف اول ودوم و سوم را تکلیف می کرد بنشینند تا بقیه تماشاچیان که دیرتر رسیده و در عقب جمعیت ایستاده بودند بتوانند بساط معرکه گیری را ببینند و از نقالیها و عملیات و شیرینکاریهای معرکه گیر دیدن نمایند.
گاهی اتفاق می افتاد یکی از تماشاچیان که در صف جلو نشسته بود با اطرافیان اختلاف پیدا می کرد و یا رفتاری از وی سر می زد که موجب حواس پرتی معرکه گر و اختلال نظم می شد. در این موقع یکی از تماشاچیان به منظور دفع شر، کلاه آن شخص مخل و مزاحم را که در صف اول نشسته بود بر می داشت و به خارج از دایره یعنی پس معرکه پرتاب می کرد.
شخص مزاحم که کلاهش پس معرکه افتاده بود برای بدست آوردن کلاهش ناچاراً از معرکه خارج می شد و سایرین جایش را می گرفتند و دیگر نمی توانست به صف اول بازگردد. شرحی بود بر ضرب المثل های قدیمی پارسی